به گزارش خبرنگار مهر، سازمان ملل نشان هلال را که در مساجد، مدارس و سازمانهای اسلامی به چشم می‌آید، نشان ویژه مسلمانان می‌شمارد. دیدگاههای گوناگونی در باره نشانه شدن هلال وجود دارد:
۱- در احادیث آمده است که با اذن الله، پیامبر اسلام(ص) قمر را با اشارت انگشت دو نیم کرد. برخی پیدایش رمز هلال را به این رخداد ارتباط می‌دهند. اگر چنین بوده چرا تا قرن پانزدهم در هیچ بنای اسلامی وجود نداشته است؟ احتمالا این دیدگاه دور از حقیقت است.
۲- نگرش دیگر آن است که: برابر برخی روایات، شبی که پیامبر(ص) از مکه به مدینه هجرت کردند، هلالی تابید و این رمز از آن گرفته شده است.
۳- دیدگاه دیگر آن است که: نشان هلال با فتح استانبول (۱۴۵۳ میلادی) ارتباط دارد. چرا که پس از فتح استانبول، گذاشتن هلال بالای مناره مساجد عمومیت یافت و معماران مسلمان دیگر کشورها نیز همان را در ساختمان مساجد و مدارس دیگر استفاده کردند.
۴- استاد عمار فضل، از دانشگاه بین المللی اسلام در مالزی در باره رمز هلال چنین آورده است: «رمز هلال بالای همه مساجد و مدارس را علمای کشورهای دور از مکه برای نشان دادن قبله با نوک هلال به سوی کعبه گذاردند تا مسافران نیز طرف قبله را یافته باشند. اما علما گوشه‌های هلال در مسجد الحرام را برای تنزیه باریتعالی به بالا برگرداندند» (مجله دینی هدایت شماره ۱۲ سال ۲۰۱۵ ).
نظریه: احتمالا نشان هلال در برابر نشان صلیب پس از جنگهای صلیبی، عمومیت یافته است، چرا که کاربرد بسیار زیاد صلیب در جنگهای صلیبی (۴۸۸ تا ۶۹۰ق/ ۱۰۹۵تا ۱۲۹۱م) و اماکن دینی مسیحی، مسلمانان را بر آن داشت تا نشانی شاخص برگزینند و انتخاب نشان هلال نه تنها مسلمانان را دارای نشانی مشخص که تفاوت آنان را با مسیحیان نیز جلوه میداد، احتمالا عالمان مسلمانان نشان هلال را با تاکید روایات بر رؤیت هلال در آغاز و پایان روزه بر گرفته‌اند، هر چند این توجیه ارتباط وثیقی با قبله ندارد و کاربرد هلال با دو عنوان نشانی اسلامی و برای قبله بیشتر در مناطقی همچون استامبول و ترکیه امروز و چه بسا سوریه به دلیل همجواری با مسیحیان آغاز گردیده و فزونی گرفته و سپس نشانی عام برای مسلمانان در دور دست‌ها نیز شده است.
انتخاب نشان هلال: پس از عصر طلایی تمدن اسلامی در قرون سوم تا پنجم هجری، پراکندگی مسلمانان از نظر جغرافیایی، مذاهب و فرق همراه با تشتت آراء و انگیزه‌های اجتماعی نمایان گردید و متعاقب آن جنگهای صلیبی (۴۸۸ تا ۶۹۰ق/ ۱۰۹۵تا ۱۲۹۱م) از یک سو و در پی آن حمله مغولان (۶۱۶ق/۱۲۱۹م) به کسستهای بیشتر دامن زد و با تداوم حملات صلیبی در اندلس و با اندک فاصله، جامعه مسلمانان کم و زیاد و با انحاء مختلف دچار تهاجم همه جانبه غربیان گردید و تقریبا بیشتر جغرافیای اسلامی در طول هزاره دوم میلادی آشکارا گرفتار تهاجم مسیحیتی شد که تاکیدی بیش از اندازه بر صلیبی داشت که قرآن با احترامی بیش از دیگر ادیان بر ارکان مسیحیت ماجرای آن را از اساس قبول نداشت: وَمَا قَتَلُوهُ وَمَا صَلَبُوهُ وَلَكِنْ شُبِّهَ لَهُمْ (نساء ۱۵۷) ترجمه: و حال آنكه آنان او را نكشتند و مصلوبش نكردند ليكن امر بر آنان مشتبه شد. مسلمانان اصولا باوری به تثلیث و پیام دنیوی آن که تجسد بود نداشتند تا نمادی جسمانی را به عنوان شاخصه خویش طرح نمایند، اساسا در برابر صلیبی که در محراب کلیسا حضوری قوی برای دعوت به این گونه تجسد داشت، محراب و مسجد مسلمانان و همه وسایل صحنه آن دعوت به بی مکانی و بی زمانی و در یک کلمه دعوتی به تروح در قبال تجسد داشت، نماد هلال نیز ما به ازایی آسمانی داشت که بیش از هر چیز دعوت به زمانی خاص برای روزهای سوم می‌نمود و روزه که چیزی جز ترک و عدم نبود نیز برای تقویت همان تروحی بود که نمادی از آن ساخته نمی‌شد و نماد بایستی حضوری مادی و تجسدی هم می‌داشت و با پیام مؤکد روحانی اسلام سازگار می بود.
همه ارکان و عناصر مسجد الحرام قطعا حاوی پیام است چرا که در قرآن آمده است: فِيهِ آيَاتٌ بَيِّنَاتٌ (آل عمران۹۷) و این همان نشانهای روشن است، اما کدامین یک از مجموعه ارکان و عناصری که در بیت الله الحرام آمده قابلیت نماد شدن و شناخت عام با عنایت به الزام به کوتاهی پیام دارد؟ مکعب، نقطه در خط عمودی(حجر الاسود)، دایره با نقطه آغاز (طواف و حجر الاسود)، سعی بین صفا و مروه در طول خط افقی، رمی جمرات، مقام ابراهیم در قبال کعبه، هر چند هر کدام دارای معانی بلندی است، اما هیچ کدام معنای هلال در هجر اسماعیل را نخواهد داد، این هلال از کعبه جدا نیست، پس قبله را از دور و نزدیک نشان میدهد، قرابت با معانی و کاربرد هلال در سلوک و شریعت دارد و مهمتر از همه خطی منحنی در قعر شامل مزار اسماعیل و هاجر و انبیاء و در جانب محدب شامل شعاع شمال از مدینه تا جنوب در عتبات عالیات در عراق است. گزینش نماد هلال تنها با همین معنای معقول، اصولا کاری ساده از مسلمانان نا آشنای با نشانه شناسی و نماد سازی نبوده و نیست، احتمالا چنین گزینشی را تنها بایستی با واقعیت جنوبی مکه و جهت مقام ابراهیم و هجر اسماعیل و معانی هر کدام و حقیقت امدادهای غیبی در گزینش هلال به عنوان نماد اسلامی فهم و توضیح داد.
ترجمه از رایزن فرهنگی ایران در ازبکستان
۲۰:۵۵ - ۱۴۰۰/۰۳/۱۱
نظر شما